Węgierska Górka: Ciężki Schron Bojowy „Waligóra” – Historia Obrony Południa Polski

Waligóra to jeden z pięciu niezłomnych schronów bojowych, wybudowanych w 1939 roku w rejonie Węgierskiej Górki. To miejsce odegrało kluczową rolę w polskim systemie obrony przed niemiecką agresją. Usytuowany na malowniczym szlaku turystycznym w Ciscu, schron zachował się do dziś jako wzruszające świadectwo bohaterskiej obrony południowej granicy Polski. Dla mnie, jako fotografa z Bielska, to nie tylko kawałek historii, ale i potężna inspiracja do uchwycenia ducha minionych wydarzeń.

Historia i konstrukcja: Ostatni bastion obrony
Schron Waligóra powstał latem 1939 roku, zaledwie na chwilę przed wybuchem II wojny światowej. Jego solidna, żelbetowa konstrukcja miała za zadanie wytrzymać intensywny ostrzał artyleryjski, stanowiąc prawdziwą fortecę. Uzbrojenie obiektu było imponujące i doskonale przemyślane. Składało się z dwóch armat polowych 75 mm, jednego ciężkiego karabinu maszynowego wz. 30 (ckm wz. 30) oraz jednego ręcznego karabinu maszynowego „Browning” wz. 28 (Rkm wz. 28). Dodatkowo schron wyposażono w trzy wyrzutnie rakiet oświetlających oraz dwa stanowiska do łączności optycznej, co pozwalało na skuteczną obronę w każdych warunkach.
Załogę schronu tworzyło 21 żołnierzy, w tym trzech podoficerów, siedemnastu szeregowców i kanonierów, dowodzonych przez porucznika Leopolda Galocza. Ich zadaniem była obrona kluczowych przełęczy w Beskidzie Śląskim, strategicznego punktu na mapie wojny.
Tradytor artyleryjski Waligóra, został mistrzowsko wkomponowany w zbocze wzgórza. To zapewniało dodatkową osłonę dla załogi i sprzętu przed ogniem wroga, czyniąc go niezwykle trudnym do zdobycia. Główne elementy konstrukcyjne, które świadczą o inżynieryjnym geniuszu tamtych czasów, obejmowały:
Masywne ściany i strop z żelbetonu, zaprojektowane tak, aby wytrzymać bezpośrednie trafienia pociskami artyleryjskimi.
Strzelnice pancerne, czyli specjalnie zabezpieczone otwory w ścianach, przez które prowadzono ogień z dział i karabinów maszynowych.
Wewnętrzne pomieszczenia o różnych funkcjach, w tym stanowiska ogniowe, kwatery załogi (służące do odpoczynku i przechowywania amunicji), centrala łączności (z urządzeniami do komunikacji i obserwacji) oraz pomieszczenia techniczne z urządzeniami oświetleniowymi.
Dodatkowo schron posiadał zaawansowany system łączności optycznej, który umożliwiał bezpieczną komunikację bez ryzyka przechwycenia komunikatów przez przeciwnika.

Bohaterska obrona Węgierskiej Górki: „Westerplatte Południa”
Podczas kampanii wrześniowej załogi schronów w Węgierskiej Górce stawiały zaciekły opór niemieckim oddziałom, skutecznie opóźniając ich natarcie. Ich niezwykłe bohaterstwo umożliwiło polskim wojskom uporządkowany odwrót, co miało kluczowe znaczenie strategiczne. Obrona Węgierskiej Górki, nazwana później „Westerplatte Południa”, stała się symbolem niezłomnego oporu Polaków w obliczu niemieckiej agresji podczas II wojny światowej. To opowieść o determinacji i odwadze, która zasługuje na pamięć.

Schron Waligóra dziś: Pamięć i odnowa
Po wojnie schron został częściowo zniszczony, jednak dzięki niestrudzonym staraniom pasjonatów historii i lokalnych społeczności, udało się go odrestaurować. To piękny przykład, jak ważne jest dbanie o nasze dziedzictwo. Dziś tradytor Waligóra to nie tylko zabytek wojskowej inżynierii i świadectwo potęgi polskiego ducha, ale także miejsce pamięci narodowej, przypominające o bohaterstwie polskich żołnierzy. Jego znaczenie zostało oficjalnie docenione, gdy 28 września 2021 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Jak dotrzeć do schronu Waligóra? Wskazówki dla odwiedzających
Aby odwiedzić schron Waligóra i na własne oczy zobaczyć ten kawałek historii, należy udać się do Węgierskiej Górki i skierować w stronę Zwardonia. Po przekroczeniu mostu na rzece Żabnicy skręć w prawo w ulicę Kazimierza Czarkowskiego, a następnie ponownie w prawo w ulicę Trakt Cesarski. Po przejściu około 400 metrów, po lewej stronie znajdziesz wyraźny szlak prowadzący prosto do celu. To idealna okazja, by połączyć lekcję historii z aktywnością na świeżym powietrzu.

Podsumowanie: Hołd bohaterom i piękno Beskidów
Waligóra to miejsce, które zdecydowanie warto odwiedzić. Poznasz tam historię polskiego oporu w czasie II wojny światowej i oddasz hołd jego obrońcom. Jednocześnie, wizyta w tym miejscu to doskonała okazja do spędzenia czasu na łonie natury, podziwiając malownicze widoki Beskidów. Dla fotografa takiego jak ja, to idealne połączenie historycznej narracji z pięknem krajobrazu, które tylko czeka na uwiecznienie.