Znikające punkty orientacyjne: pożegnanie z kominami bielskiej elektrociepłowni

W 1960 roku przy ulicy Żywieckiej rozpoczęły pracę ciężkie maszyny, a przez kolejne 13 lat budowano kompleks Elektrociepłowni (EC1). To była ogromna inwestycja, która pozwoliła Bielsku-Białej wkroczyć w nową, przemysłową epokę. Ciepło, które stamtąd popłynęło do mieszkańców, pozwoliło na zlikwidowanie wielu małych i większych kotłowni, poprawiając komfort życia w całym mieście.

Kiedy byłem mały i uczyłem się miejskiej nawigacji, do orientacji w terenie służyły mi trzy punkty: biurowiec Fabryki Samochodów Małolitrażowych „FSM”, zwany Szkieletorem, wieża katedry św. Mikołaja oraz kominy Elektrociepłowni. Ich monumentalna obecność była stałym elementem krajobrazu i mojej osobistej mapy miasta. Jako fotograf z Bielska często wracałem w te miejsca, by uwiecznić je na zdjęciach, zanim znikną na zawsze.

Lata mijały, technologia szła do przodu. Kilkadziesiąt lat później rozpoczęto modernizację Elektrociepłowni. Sierpień 2019 roku był ostatnim wakacyjnym miesiącem dla potężnych kominów. Najpierw pod młotek poszedł 160-metrowy komin, który służył miastu od 1967 roku, a następnie 120-metrowy, działający od 1960. Później z krajobrazu poznikały budynki chłodni kominowej i inne towarzyszące obiekty. Ze względu na bezpieczeństwo mieszkańców i okolicznych budynków zrezygnowano z tradycyjnego wyburzenia, na rzecz precyzyjnego demontażu.

To była praca dla ludzi o stalowych nerwach. Operator koparki, rozbierającej kominy od góry, wisiał na stalowych linach, podwieszony do ogromnego dźwigu, odłamując kawałek po kawałku. Pierwszy dzień rozpoczął, wisząc ponad 160 metrów nad ziemią, na szczęście z każdym dniem pracy był coraz niżej. Dzisiaj kompleks EC1 wygląda już zupełnie inaczej, dostał nową twarz i dumnie wkroczył w XXI wiek, choć dla wielu z nas widok tego miejsca już nigdy nie będzie taki sam.

Część ludzi nie ukrywa radości z powodu braku Szkieletora i kominów. Ja natomiast należę do grupy osób, które odruchowo szukają ich na horyzoncie. Przypomina mi się cytat z Jana Kochanowskiego: „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim”. Będę je ciepło wspominał. Pamiętasz, jak kominy widać było z każdego miejsca w mieście? A może masz jakieś osobiste wspomnienia z nimi związane?

W galerii znajdziesz archiwalne zdjęcia górujących niegdyś nad miastem kominów, które doskonale oddają ich majestat i rolę w historii Bielska-Białej.